Niskiej samooceny upatrywać można w przeświadczeniu, że jesteśmy niewartościowi, niezdolni, niekompetentni i beznadziejni. Taki sposób myślenia  może prowadzić do niebezpiecznego cyklu, polegającego na tym, że kontynuowanie negatywnych auto-przekonań zaczyna kreować podświadomy wzorzec zachowania, który nasila negatywne przekonania. Możemy wtedy na przykład powiedzieć: „Zobacz…moje zachowanie jest dowodem na to, że jestem bezwartościowy, dlatego mam prawo wierzyć, że właśnie taki jestem; niekompetentny i beznadziejny”. Przekonania nasilają się, a wzorzec myślenia funkcjonuje.

Osoby z niską samooceną często prezentują następujące objawy:

  • Starają się robić wszystko idealnie
  • Boją się kochać i wierzą, że nie zasługują na miłość
  • Obwiniają innych za swoje błędy i pomyłki
  • Konsekwentnie wyrażają negatywną opinię na prawie każdy temat
  • Lubią „grać” bezpiecznie; boją się podejmować nawet najmniejsze ryzyko
  • Są bardzo podejrzliwe nawet wobec rodziny i przyjaciół
  • Cedują na innych podejmowanie decyzji

Warto zrozumieć, że w wielu przypadkach, niska samoocena jest stanem wyuczonym. Oznacza to, że negatywne przeświadczenie o własnej wartości było nam wpojone przez kogoś innego lub rozwinęło się poprzez uogólnienie kilku nagatywnych wydarzeń. Nadmierne uogólnienie występuje wtedy, gdy wyodrębnione rezultaty naszych działań próbujemy utożsamić z samooceną w całym życiu. Na przykład, jeżeli mężczyzna zaprasza kobietę na obiad i słyszy „Nie”, wówczas buduje w sobie przeświadczenie, że wszystkie kobiety jemu właśnie odmawiają. Dla mężczyzny z wysoką samooceną słowo „Nie”, będzie oznaczało jedynie, że ta konkretna kobieta nie była jego propozycją zainteresowana.

Często, osoba z autorytetem; rodzic lub opiekun mogą mieć negatywny wpływ na samoocenę dziecka. Dziecko postrzegając swojego opiekuna, buduje w sobie przeświadczenie, że w jakiś sposób go zawiodło.

Dobra wiadomość jest taka, że wyuczone zachowania mogą być zmienione przez przyswojenie nowych, racjonalnych i pozytywnych przeświadczeń.

Niska samoocena wpływa na każdy aspekt życia. Jakie mogą być konsekwencje tego wpływu?

Sposób myślenia o nas samych jest niezwykle istotny i często bezpośrednio połączony z ogólnym stanem zdrowia. Osoby które myślą na swój temat negatywnie często doświadczać mogą następujących konsekwencji:

  • Szybkie zniechęcanie się
  • Strachliwość i lękliwość
  • Konsekwentne znajdowanie się w chaotycznych, a nawet niebezbiecznych związkach
  • Duża asekuracyjność
  • Uzależnianie się od alkoholu i/lub narkotyków
  • Zaburzenia odżywiania
  • Zaburzenia układu krążenia i układu odpornościowego
  • Problemy ze skórą i włosami
  • Długotrwały stres mogący prowadzić do chorób serca
  • Wyuzdane zachowania seksualne
  • Niezdolność do orgazmu u kobiet i impotencja u mężczyzn
  • Nieudane relacje
  • Negatywny wpływ na rodzinę i przyjaciół

Powyższe konsekwencje znajdują swoje żródło w wyodrębnionych przez psychologów czterech podstawowych lękach.

  1. Lęk przed robieniem czegoś, co potwierdzi niską samoocenę
  2. Lęk przed doświadczeniem po raz kolejny uczucia przygnębienia, desperacji i upokorzenia
  3. Lęk, że niedoskonałość i niezdolność zostaną rozpoznane przez innych
  4. Lęk przed stratą tego, co już się ma; i że nigdy już nie odniesie się sukcesu, co doprowadzi znowu do poczucia odrzucenia.